Een 16e-eeuwse Nederlander als galeislaaf

Bij al het zoeken naar voorouders, kom ik soms bijzondere verhalen tegen. In dit geval werd mijn aandacht getrokken, omdat er werd gesproken over Napels. In de akte legt Pieter Pietersz van der Hee, een hennepkoper uit Oudewater, wonende te Leiden, een verklaring af. Hij is volgens de akte in 1569 in Napels geweest, waar hij Jacop Jansz de Haes tegenkwam, een Nederlander die was veroordeeld tot de galeien. Hij had hem weer ontmoet in Palermo op Sicilië. Wat ik zelf interessant vond, was dat er werd gesproken over een ‘Nederlander’ en niet over een Hollander, hoewel dat laatste weer de bijnaam was van Jacob Jansz.

Op huijden den xxvijen septembris ao. xvc
vijf en tachtich compareerde voor
mij notario publijck ende voorden ondergeschreven
getuijgen Pieter Pietersz van der Hee out
omtrent xlj jaren wonende binnen der stad
Leijden, dewelcke bij zijn conscientie ende
ziele zalicheijt in plaetse van eede
ten versoucke van Jacop Allertsz de
Haze als voocht ende deselve cum socijs als bloetbewanten ende
inden name van Jacop Jansz de Haes
vuijtlandige, getuijcht ende verclaert heeft
waer te wesen, hoe dat hij deposant
inden jare xvc negenentzestich
geweest is binnen Napels, ende hij
deposant met eenige van zijn gezel-
schap gegaen zijnde opte galeijen omme
de Nederlanders aldaer gebannen ofte
gevangen wesende, te besoucken, heeft
hij aldaer onder andere gevonden een Nederlander
die genaemt was (hoe hij zeijde) Jacop
Jansz de Haes, zeggende jegens hem
desposant dat hij van Leijden ende vande
afcompste vande Hazen was, waer
nae hij deposant den zelven Neder-
lander tot verscheijde reijse, zoe
binnen Napels als binnen Palarme
in Cecilien besocht ende mitten zelven
dicmael opte galeije gegeten ende gedroncken
heeft, zoe den versz Nederlander hem
deposant oock te drincken gegeven heeft
vande wijn die hij zelfs tapte
die bij deposant ende zijn
geselschap aende zelven mede ander betaelt werde
verclaerde mede dat hij deposant inde
jare van tzeventich omtrent paesschen
vuijt Cecilien weder gecomen in binnen Napels
ende dat hij omtrent dezelve tijt de voorsz
Nederlander weder binnen Napels gevonden
ende gesproocken heeft ende alzoe hij
deposant jegen dezelven Nederlander
zeijde dat hij wilde vertrecken naer
t Nederlant, heeft den versz Nederlander hem
deposant gebeden ende op hem zeer hartelick
ende vruntlicken begeert dat hij
deposant doch zijne vrunden tot Leijden wil
aenspreecken, ende dezelve vermanen, dat
zij hem de sententie beroerende zijne
bannissement binnen Brugge gewesten wilden bestellen, zoe de
sententie die hij bij hem hadde gehadt
door natticheijt vergaen ende onleesbaer
geworden was, zeggende mede jegens hem
deposant dat hij alsdoen omtrent twaelf
jaren opte galeije hadde gezeten, ende
hij deposant daer nae in Hollant
gecomen wesende, heeft hij t zelve
eenige van des versz Nederlanders vrunden
te kennen gegeven ende eerstelick eene
Ewout de Haze die hij inde Goutse
marct daer van aengesproocken heeft
ende den tuijchde wijders nijet, present[erende]
in cas van recolemente alle t zelve bij zijn
eede solempnelicken te affirmeren ende te bevest[igen]
voor allen heeren ende rechteren des noot ende
versocht zijnde ende den requiranten vers[ocht]
acte, aldus gedaen binnen der versz stede van Leijden
ten huijse mijns notaris ten dage ende jare
alsboven, ter presentie van Pieter
Ghijsbertsz van der Codden ende Jan Jansz
mijn clercken als getuijgen hier toe
versocht zijnde.
Bron: ELO, ONA Leiden (toegangsnr. 506), inv.nr. 13, aktenr. 248, d.d. 27-09-1585

Meer achtergrondinformatie over Jacob Jansz de Haes, en hoe hij op de galeien terecht kwam, is te vinden in het artikel Een Leidse koopmanszoon naar de galeien (Jacob Jans de Haes geseyt Hollander) door ir. A.F. de Graaff in het Jaarboekje voor de geschiedenis en oudheidkunde van Leiden en omstreken, 1963. Pieter Pietersz van der Hee is geboren in ca. 1544, dus hij zal 25 jaar zijn geweest toen hij in Italië was.